woensdag 27 februari 2013

Brood of crackers beter voor de lijn?


Radiocolumn programma Seniorentijd - februari 2013

Veel mensen die willen gaan afvallen, laten hun boterhammen staan en kiezen voor crackers. Misschien denken ze dat dat scheelt in de calorieën, of verwachten ze dat crackers gezonder zijn. Sommige mensen denken dat crackers geen of minder koolhydraten bevatten.

Aan de andere kant is er ook een compleet brooddieet, dat vooral in de jaren 80 en 90 populair was. Het bestaat nog steeds. Mensen die het brooddieet volgen, eten de ene dag alleen maar brood en wat koffie en thee, soms met wat mager beleg. De andere dag eten zij gewoon, zoals ze altijd gewend zijn.
Ook zijn er tegenwoordig veel afslankinstituten en mensen die zichzelf professional op het gebied van afslanken noemen, die brood nadrukkelijk afraden en crackers adviseren. Waarom dat is, is mij niet helemaal duidelijk.

Brood en crackers bestaan voor een groot gedeelte uit dezelfde voedingsstoffen. Gewoon brood wordt gemaakt van tarwe, gemengd met water of melk. Ook wordt er zout aan toegevoegd en gist of desem om het te laten rijzen. Crackers, beschuit en knäckebröd bevatten eigenlijk dezelfde stoffen. Er kan, net als bij brood, wel eens gevarieerd worden met de graansoort. Vaak komen brood en crackers in drie soorten voor: volkoren, bruin en wit.

Bij volkorenproducten wordt er gebruik gemaakt van de hele tarwekorrel. Dit is bij bruin en bij wit niet het geval. Volkorenbrood levert daardoor de meeste goede voedingsstoffen, zoals vezels, koolhydraten, B-vitaminen, jodium en ijzer. In witbrood zitten geen voedingsvezels, in gewone crackers ook niet.
Voedingsvezels zijn onder andere belangrijk voor een gevuld gevoel; ze vullen de maag en zorgen ook voor een goede darmwerking.

In de meeste crackers zit wel zout, maar vaak geen jodium. Jodium is belangrijk voor het aanmaken van hormonen in de schildklier. In crackers en volkorenbrood zit ook natrium. Dat is belangrijk, maar teveel is niet goed. Dan kunnen we een hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en nierproblemen krijgen.

In één sneetje volkorenbrood van zo’n 35 gram zitten 
75 calorieën
14 gram koolhydraten
2 gram voedingsvezels
150 milligram natrium. 

In één rechthoekige cracker van 15 gram zitten 
55 calorieën
11 gram koolhydraten
1 gram voedingsvezels 
100 gram natrium.

Met deze cijfers in uw achterhoofd wil ik graag een voorbeeld schetsen. Thea heeft gisterenmorgen bij het ontbijt één volkorenboterham met margarine en jam op. Dat ontbijt levert haar dan 140 kilocalorieën, 23 gram koolhydraten, 2 gram voedingsvezels en 160 milligram natrium. Dat is brood, boter en jam dus bij elkaar gerekend. 

Thea besluit aan de lijn te gaan en kiest de volgende ochtend voor twee dunne crackers bij het ontbijt. Op de ene cracker neemt zij jam, op de andere appelstroop. Op beide doet ze een beetje margarine.
In totaal levert haar ontbijt haar nu 240 calorieën, 100 meer dan bij de boterham, 39 gram koolhydraten, 3 gram voedingsvezels en 220 milligram natrium.

Als Thea haar calorieën wil beperken of graag minder koolhydraten wil eten, kan zij dus beter voor het brood kiezen. Ook qua natrium is brood een betere keuze. De extra calorieën komen vooral doordat veel mensen in plaats van één boterham kiezen voor twee crackers. Dat is dan dus twee keer margarine en twee keer beleg.

Wat wil ik hiermee zeggen? Afwisselen met brood en broodvervangers, zoals crackers, beschuit of knäckebröd is heel goed. Juist de afwisseling is heel belangrijk. Geen enkel product is zaligmakend, maar brood is een mooi product en verdient het niet om zomaar aan de kant geschoven te worden.

Koolhydraten hebben tegenwoordig een beetje een slechte naam gekregen. Veel mensen doen aan koolhydraatbeperking omdat zij graag wat willen afvallen. Ook hierbij geldt: afwisseling is belangrijk. Koolhydraten zijn de belangrijkste energieleverancier voor het lichaam en zijn dus nodig. Broodnodig, kan ik wel zeggen, want zoals u hebt kunnen horen is brood een belangrijke leverancier van koolhydraten.

Voor mensen van 50 tot 70 geldt de aanbevolen hoeveelheid van 4 tot 6 sneetjes per dag. Voor 70+ ers geldt 3 tot 4. Die waarden zijn voor als u qua gewicht mooi in balans bent. Let u op uw gewicht, dan gelden er wat andere hoeveelheden. Die leg ik graag een keertje uit in een persoonlijk voedingsgesprek, want die zijn voor iedereen anders. Wie weet tot ziens in de praktijk, maar in ieder geval: tot volgende maand!