dinsdag 16 april 2013

Hoge bloeddruk


Radiocolumn programma Seniorentijd - april 2013

Een hoge bloeddruk is niet goed voor ons lichaam, dat weten we allemaal. Het vreemde van de bloeddruk is, dat we deze belangrijke lichaamsfunctie niet zelf kunnen voelen. Ons hart voelen we kloppen, maar van de bloeddruk voel je niets. Dat is ook waarom we een te hoge bloeddruk niet snel opmerken, terwijl deze toch veel schade aan kan richten. 

Hoe werkt het?
De bloedvaten van ons bloedvatenstelsel worden, hoe verder ze van het hart verwijderd zijn, steeds nauwer. Er is een zekere druk nodig om het bloed ook door de nauwste vaatjes te persen. Is de druk te laag, dan stokt de doorbloeding van de weefsels. Is de druk veel te hoog, dan wordt de bloedstroom ook belemmerd doordat de bloedvaten zich vernauwen om weerstand te bieden aan de grote druk in het bloedvatenstelsel. Maar omgekeerd kan de bloeddruk fors oplopen als de kleinere bloedvaten zich ineens vernauwen.  

Onze bloeddruk is geen constant gegeven, maar een telkens wisselend systeem dat zich aanpast aan de omstandigheden. Als men ligt, heeft het lichaam weinig moeite om het bloed rond te laten stromen, maar als men overeind komt, is er een enorme aanpassing nodig om te voorkomen dat er even geen bloed meer naar boven wordt gepompt. Wie die aanpassing niet snel genoeg uitvoert, wordt even duizelig door een tijdelijk tekort aan bloed in het hoofd (dat is het bekende ‘sterretjes zien’).

De bloeddruk is dus een dynamisch geheel met sterke wisselingen. Overdag is hij hoger dan ’s nachts, bij tijden van spanning en inspanning is hij hoger en door angst of emotie kan de bloeddruk ook flink oplopen. Dat is dan ook de verklaring voor het feit dat veel mensen bij de dokter op het spreekuur een hogere bloeddruk hebben dan gewoon thuis. 

Ook wat de bloeddruk betreft zijn er grote verschillen tussen de mensen. We weten alleen niet precies welke verschillen. De een leeft waarschijnlijk probleemloos met een wat hoge bloeddruk, terwijl de ander met een nauwelijks verhoogde bloeddruk al schade lijdt. En dan weet de dokter ook eigenlijk nooit zeker of die schade wel werkelijk door de hoge bloeddruk veroorzaakt werd.

De schadelijkheid van een te hoge bloeddruk is eigenlijk alleen statistisch aangetoond. Dat wil zeggen dat in de groep mensen met een hoge bloeddruk, vaker beroertes, hartinfarcten, oogproblemen en nierstoornissen optreden dan in een groep mensen met een lage bloeddruk.

Hoe ouder men wordt, des te hoger wordt de bloeddruk. Maar eigenlijk weten maar weinig mensen hun normale bloeddruk, omdat men zoiets pas laat meten als er een aanleiding voor is.

Daarom is een te hoge bloeddruk meestal een toevalsvondst bij sport-medische keuringen of een bezoek aan de bedrijfsarts. Op dat moment hebben arts en patiënt een probleem. Was die bloeddruk altijd aan de hoge kant? Of is het uitdrukking van een ziekte die behandeld moet worden?

De bloeddruk bestaat uit twee waarden. De hoogste druk ontstaat als het hart zich samentrekt en het bloed met kracht in het vaatstelsel spuit. Daarna neemt de bloeddruk weer af om zijn laagste waarde te bereiken als het hart zich ontspant. Met iedere hartslag schommelt onze bloeddruk tussen deze twee uitersten. Deze twee uitersten worden onderdruk en bovendruk genoemd.

De onderdruk is het belangrijkst. Is de bovendruk te hoog, dan is dat steeds maar voor even. Is de onderdruk te hoog dan is dat voortdurend. Daarom wordt bij de grenswaarde voor een te hoge bloeddruk altijd de onderdruk genoemd.

Wat kunnen mensen met een hoge bloeddruk hieraan doen?
Iemand met hoge bloeddruk die ook te zwaar is, zou er goed aan doen om af te vallen. Afvallen levert een bloeddrukdaling op die vaak net voldoende is om uit de gevarenzone te komen. Geen alcohol meer drinken is een maatregel die ook helpt, zeker als men vrij regelmatig meer dan twee tot drie consumpties per dag dronk. Alcohol werkt bloeddrukverhogend. 

Verder zijn ontspanningsoefeningen aan te raden. Zoals we al zagen, zorgen stress en spanningen voor een hogere bloeddruk. Mensen met weinig beweging krijgen ook eerder klachten met de bloeddruk. Te veel zout kan ook leiden tot een verhoogde bloeddruk, dus de inname van zout beperken is verstandig. 
Bij ouderen, bij mensen met die te weinig kalium binnenkrijgen, bij mensen met een donkere huidskleur en bij mensen met overgewicht is de relatie tussen zout en bloeddruk sterker. Deze mensen zijn zoutgevoeliger, zo u wil.  

In Nederland wordt gemiddeld 10 tot 12 gram zout per dag genuttigd, terwijl de Gezondheidsraad adviseert om 3 à 4 gram, en maximaal 6 gram zout per dag te eten. We eten dus dagelijks bijna twee keer zoveel dan goed voor ons is!

Niet te zout eten, heeft u voor een deel zelf in de hand. Laat uw zoutvaatje gewoon eens wat vaker in de kast staan. Verreweg het meeste zout krijgen we echter binnen via andere voedingsmiddelen en producten. Denk aan koek, snacks, broodbeleg zoals worst en kant-en-klaarproducten zoals macaronisaus uit een pakje. Let daarom vooral goed op de verpakkingen van producten die u dagelijks gebruikt om te ontdekken óf en hoeveel zout er is toegevoegd.

Samenvattend:
Heeft u een hoge bloeddruk of neigt uw bloeddruk naar te hoog?
Let dan op met zout, zowel bij het koken als bij het kopen, beweeg regelmatig (minimaal een half uur per dag), neem de tijd voor ontspanning, let op met alcohol en beperk dit zoveel mogelijk, en als u te zwaar bent, is afvallen een goed idee. Daarvoor kunt u bijvoorbeeld bij mij in de praktijk terecht. Indien nodig, verwijs ik u door. 

Een ernstig verhoogde bloeddruk kan alleen met medicijnen verholpen worden, een gezonde leefstijl doet veel, maar is niet altijd genoeg. Neem daarom altijd contact op met uw huisarts voor persoonlijk advies en stop niet zomaar met medicatie.